Als ik op een feestje vertel over mijn werk als ‘paardentherapeut’
heeft men vaak (na mijn opmerking dat ik geen therapeut vóór paarden ben, maar
mét paarden vóór mensen) al snel de associatie met kinderen met autisme. Het
wordt steeds bekender dat de inzet van paarden enorm waardevol kan zijn bij
deze doelgroep. Er gaan verhalen rond van kinderen met autisme die op het paard
bijvoorbeeld hun eerste woordjes spreken en vaak een uitzonderlijke band
krijgen met deze dieren. Een mooi voorbeeld hiervan in de media is “De Paardenjongen”,
het verhaal over een vader (Rupert Isaacson) die na een bijzondere ontmoeting
tussen zijn zoon en het paard van de buren, besluit met zijn zoon te paard een
verre reis door Mongolië en later door Namibië, Australië en Amerika te maken.
Hier zijn boeken en een documentaire van verschenen. Deze vader heeft op basis
van zijn ervaringen een speciale methodiek ontwikkeld waarmee hij andere
kinderen en ouders helpt: The Horse-boy method. Naast dit bekende voorbeeld is
er ook in de wetenschap een groeiende belangstelling voor de inzet van paarden
voor deze en andere doelgroepen. Op de bijzondere ervaringen in de praktijk volgt
nu ook steeds meer wetenschappelijke onderbouwing voor de inzet van paarden
voor therapeutische doeleinden in het algemeen en specifiek voor mensen met
autisme.
Waar komt deze verbinding vandaan? Is er sprake van een magische
aantrekkingskracht? Op basis van mijn eigen ervaring met paarden, kinderen (en
de combinatie daarvan) en het vele lezen over dit onderwerp denk ik zelf dat het hem zit in de
overeenkomsten tussen paarden en mensen met autisme. Eigenlijk kun je bijna
zeggen dat paarden van nature best wel wat autistische trekjes hebben (hebben
wij mensen trouwens ook, met óf zonder label). Ik denk dat er onbewust sprake
is van wederzijds begrip en herkenning. En dat heeft ook wel wat magisch als je dat ziet gebeuren.
Om het concreet te maken een lijstje:
- Paarden en mensen met autisme zijn over het
algemeen beide erg gevoelig.
- Paarden zijn kuddedieren met heel complexe
sociale structuren en banden, maar zonder dubbelzinnigheden, zonder verborgen
agenda’s, intenties die anders zijn dan de acties en zonder figuurlijke verbale
taal. Bij een kind met autisme zie je dit ook, ze kunnen bijvoorbeeld niet
liegen, uiten hun gedachten en gevoelens direct, of dit nu gepast is of niet en
reageren sterk op hun omgeving. Ze uiten precies wat ze denken en voelen, net
als paarden.
- Paarden en mensen met autisme hebben vaak een grote behoefte aan veiligheid en
voorspelbaarheid.
- Paarden en mensen met autisme zien hun wereld
ongeveer hetzelfde, ze zijn hypergevoelig voor veranderingen in hun omgeving en
hebben meer moeite met generaliseren. Een persoon met autisme ziet het meteen
als er een lamp in de ruimte is verplaatst. Paarden reageren soms net zo sterk
op een verandering in hun vertrouwde omgeving.
- Zowel paarden als mensen met autisme denken in
plaatjes, niet zozeer in woorden/verbale taal. In de hersenen van zowel paarden
als mensen is het de rechter hersenhelft die plaatjes (visuele informatie) en
non-verbale taal verwerkt. Waarschijnlijk wordt deze voorkeur onbewust
weerspiegeld en herkend in de lichaamstaal van zowel paarden als mensen met
autisme. Of het nu een paard of mens betreft, we worden vaak aangetrokken door
wat we herkennen in de ander.
Dit lijstje is natuurlijk niet van toepassing op alle
kinderen of volwassenen met autisme en kan ook van toepassing zijn op mensen
zonder autisme, met name kinderen of volwassenen die bijzonder gevoelig of
angstig zijn. Desondanks schetst het de overeenkomsten, die mogelijk een
bindende factor zijn tussen paarden en mensen met autisme. Wat als
vanzelfsprekend een omgeving van compassie en veiligheid creëert waarin beide
zich prettig voelen en kunnen ontwikkelen.
Tot slot:
- Paarden zien geen kind met autisme, ze zien een
kind. Kinderen met autisme voelen dat. Hoe goed bedoeld ook, volwassenen om het
kind heen hebben vaak onbewust de intentie het kind te veranderen. Het te leren
zich aan te passen aan de omgeving in de hoop dat het dan gelukkiger is. Hoewel
dit in veel gevallen waar is, en veel gedrag niet geaccepteerd wordt in onze
samenleving, ervaart het kind het vaak alsof het niet goed is zoals hij/zij is.
De onvoorwaardelijke acceptatie van het paard kan hierin heel waardevol zijn.
Om te groeien en positieve relaties met anderen aan te gaan, heeft het kind een
positieve relatie met zichzelf nodig. Waarin vertrouwen en zelfvertrouwen een
belangrijke rol spelen.
